خوانش روسویی از کلّیت سوبژکتیو و رأی کلّی در دقیقه دوم نقد قوۀ حکم کانت

کانت در دقیقه دوم نقد سوم، کلّیت سوبژکتیو احکام ذوقی را طرح می‌کند. این کلّیت متضمن مطالبه توافق به منزله نوعی حق از همه است. برخی شارحان کانت این مطالبه را با اخلاق در پیوند می‌دانند، اما به نظر می‌رسد بحث کانت در مورد کلیّت احکام ذوقی دارای نوعی ابهام است، زیرا وی در مواردی اخلاق را از این بحث جدا کرده است. لزوم مطالبه توافق، و نه توقع یا انتظار داشتن آن، بر این ابهام می‌افزاید زیرا آن را به عقل عملی نزدیک‌تر می‌سازد. به نظر می‌رسد خوانش حقوقی از کلیّت سوبژکتیو احکام ذوقی نشان دهنده که این است که امر می‌تواند اخلاقی نیز باشد، بدون اینکه به آن تقلیل داده شود. کانت در مورد احکام صادر کرده است. از طریق مقایسه تشابه «رأیی کلیّ» ذوقی بر این باور است که وقتی فرد حکمی ذوقی صادر می‌کند، گویی نزد کانت، می‌توان این ابهام را تا حدودی روشن کرد. حکم زیباشناختی نیازمند «رأی کلیّ» نزد روسو و «اراده عمومی» میان دیگری است و، لذا، جز در جامعه، کلیّتی برای آن قابل تصور نیست.